კიროს მეფის ადამიანის უფლებათა საოცარი დეკლარაცია (ძვ. წ. 538 წ)
კიროს მეფის ადამიანის უფლებათა საოცარი დეკლარაცია, რომელმაც თავის ეპოქას რამდენიმე ათასწლეულით გაუსწრო. ისაია წინასწარმეტყველი მას უფლის ცხებულად მოიხსენებს (ისაია 45,1)
კიროს (ქურუშ 𐎤𐎢𐎽𐎢𐏁// 𒁹𒆪𒊏𒀾 ქურაშ) დიდის დეკლარაცია, დაწერილი აქადურ ენაზე, შედგენილი ძვ. წ. 538 წელს ბაბილონის დაპყრობის შემდეგ. შაჰ მოჰამად რეზა ფაჰლავმა კიროს დიდის დეკლარაცია ადამიანის უფლებათა პირველ ჩაწერილ ტექსტად შეაფასა. ტექსტში ვკითხულობთ:
„ვაცხადებ, რომ პატივს ვცემ ჩემი იმპერიის ერების ტრადიციებს, წეს-ჩვეულებებს და რელიგიებს. და არასდროს მივცემ უფლებას ჩემს იმპერიის გამგებლებსა და ხელქვეითებს ზემოდან უყურონ მოსახლეობას და შეურაცხყოფა მიაყენონ მათ, სანამ ცოცხალი ვიქნები. როცა მე ჩემს მონარქიაში ხალხებს დავუწესებ გადასახადებს, ყოველი მათგანი თავისუფალი იქნება მის მიღებასა და არმიღებაში და ამის გამო მე ომს არ დავუწყებ.
სანამ მე ირანის, ბაბილონის და ოთხივე მხარეს მცხოვრები ერების მეფე, არავის მივცემ უფლებას ვინმეს დაჩაგვრისა და თუ ეს მოხდება, მე დავსჯი მჩაგვრელს. და სანამ მე ვიქნები მონარქი, არავის მივცემ უფლებას ძალით ან ანაზღაურების გარეშე დაეპატრონოს სხვების მოძრავ ქონებას და მიწის ნაკვეთებს. სანამ ცოცხალი ვარ, ხელს შევუშლი აუნაზღაურებად, იძულებით შრომას.
დღეს მე ვაცხადებ, რომ ყველას შეუძლია თავისუფლად აირჩიოს რელიგია. ადამიანებს შეუძლიათ თავისუფლად იცხოვრონ ყველა მხარეში და იმუშაონ, იმ პირობით, რომ ისინი არასდროს დაარღვევენ სხვის უფლებებს. მე ვეწინააღმდეგები მონობას და ჩემი გამგებლები და ქვეშევრდომები ვალდებულნი არიან აკრძალონ მამაკაცებისა და ქალების მონების გაცვლა თავიანთი საგამგებლოებში“.
𒄿𒉡 𒀭𒀫𒌓 𒈗 𒆧𒆳 𒀭𒂊 𒌋 𒆠𒁴 x𒃻 𒀸 x𒋛𒋙 𒌑𒉆𒈬𒌑 x𒉌𒋙
𒊏𒉺𒀾 𒊻𒉆 xxx𒄩𒀀𒀀𒀉 𒆠𒅁𒊏𒀀𒁴
𒍢𒀉 𒊮𒁉𒋗 𒃲 𒈠𒂅𒌑 𒅖𒊕𒈾 𒀀𒈾 𒂊𒉡𒌅 𒈠𒋾𒋙
x𒌓𒅆𒇷 𒌑𒊭𒀾𒆠𒈾 𒍢𒊒𒋗𒌦
𒋫𒄠𒅆𒇷 𒂍𒊕𒅍 𒄿𒋼𒁍𒍑𒈠 𒁴 𒀀𒈾 𒋀𒀕𒆠 𒅇 𒋛𒀉𒋫𒁴 𒈠𒄩𒍝
𒉺𒊏𒊍 𒆷 𒋛𒈠𒋾𒋗𒉡 𒋫𒀝𒇷𒅎 𒆷 𒈨𒋛 𒆷 𒉺𒌓 𒌑𒈪𒊭𒄠𒈠 𒀉𒁲𒉌𒅁𒁍𒌒 𒅇 𒀀𒈾 𒈠𒀝𒊑𒁴
𒆳𒌇𒆪 𒌑𒉺𒅁𒁲𒇷 𒌑𒆷𒀊𒉿𒀉 𒉋𒇻𒁲𒂊 𒅖𒋳𒅗𒀭 𒆠𒆗 𒈠𒄩𒍣 𒉺𒆷𒄩 𒀭𒀫𒌓 𒈗 𒀭𒈨𒌍 𒅅𒄯 𒋼𒀀𒋗𒍑𒋗
𒇷𒈬𒌓𒋾 𒌷𒋗 𒄿𒋼𒉌𒅁𒁍𒍑 𒌓𒈪𒊭𒄠𒈠 xx𒌦𒈨𒌍𒋙 𒄿𒈾 𒀊𒊭𒀀𒉌 𒆷 𒋫𒀊𒋗𒌔𒁴 𒌑𒄬𒇷𒅅 𒆰𒆳𒋛𒅔
𒀀𒈾 𒋫𒍣𒅎𒋾𒅆𒈾 𒀭𒂗𒆤 𒀭𒈨𒌍 𒄑𒍣𒅖 𒄿𒄖𒊌𒈠 𒆠𒋢𒌫𒋗𒌦 𒀭𒈨𒌍 𒀀𒅆𒅁 𒊮𒁉𒋗𒉡 𒄿𒍣𒁍 𒀜𒈠𒀭𒋗𒌦
𒄿𒈾 𒊌𒂵𒋾𒊭 𒌑𒊺𒊑𒁉 𒀀𒈾 𒆠𒆗 𒋗𒀭𒈾𒆠 𒀭𒀫𒌓 𒋾𒄑𒋡𒊒 𒀭𒂗𒆤 𒀭𒈨𒌍 𒊻𒊓𒄴𒊏 𒀀𒈾 𒀮𒄯 𒁕𒄉𒈪 𒊭 𒅔𒈾𒁺𒌑 𒋗𒁁𒋢𒌦
𒅇 𒌦𒈨𒌍 𒆳𒋗𒈨𒊑 𒅇 𒌵𒆠 𒊭 𒄿𒈬𒌑 𒊭𒇴𒋫𒀾 𒌑𒊓𒄴𒄭𒅕 𒅗𒁁𒋫𒀾 𒅕𒋫𒅆 𒋫𒀀𒀀𒊏 𒆰𒆳 𒈠𒋫𒀀𒋫 𒅗𒇷𒅆𒈾 𒄿𒄭𒀉 𒅁𒊑𒂊𒈠
𒅖𒋼𒀪𒂊𒈠 𒈠𒀠𒆠 𒄿𒃻𒊒 𒁉𒉈 𒊮𒁉𒊭 𒀉𒋫𒈠𒄴 𒋡𒌅𒍑𒋗 𒁹𒆪𒊏𒀾 𒈗 𒌷𒀭𒊭𒀭 𒀉𒋫𒁉 𒉌𒁉𒀉𒋢 𒀀𒈾 𒈠𒇷𒆪𒁴 𒆰𒆷𒋫 𒀮𒄯 𒄑𒍠𒊏 𒋗𒌝𒋙
𒆳𒄣𒋾𒄿 𒄀𒂇 𒌝𒌋𒌋𒌋𒌋𒁕 𒌑𒅗𒀭𒉌𒊭 𒀀𒈾 𒊺𒉿𒋗 𒌦𒈨𒌍 𒉌𒆳 𒊕𒁺 𒊭 𒌑𒊭𒀝𒅆𒁺 𒋡𒋫𒀀𒋙
𒄿𒈾 𒆠𒀉𒁴 𒅇 𒈪𒃻𒊒 𒅖𒋼𒉌𒀪𒂊𒅆𒈾𒀀𒁴 𒀭𒀫𒌓 𒂗 𒃲 𒋫𒊒𒌑 𒌦𒈨𒌍𒋙 𒅁𒊺𒂊𒋾𒊭 𒁮𒋡𒀀𒋫 𒅇 𒊮𒁀𒋗 𒄿𒊭𒊏 𒄩𒁲𒅖 𒅁𒉺𒇷𒄑
𒀀𒈾 𒌷𒋗 𒆍𒀭𒈨𒌍𒆠 𒀀𒆷𒀝𒋗 𒅅𒁉 𒌑𒊭𒊍𒁉𒀉𒋢𒈠 𒄯𒊏𒉡 𒁷𒌁𒆠 𒆠𒈠 𒅁𒊑 𒅇 𒋰𒉿𒂊 𒀉𒊑𒆷𒅗 𒄿𒁕𒀀𒋗
𒌝𒈠𒉌𒋗 𒊐𒊭𒀀𒁴 𒊭 𒆠𒈠 𒈨𒂊 𒀀𒇉 𒆷 𒌑𒋫𒀜𒁺𒌑 𒉌𒁀𒋗𒌦 𒄑𒆪𒈨𒌍𒋗𒉡 𒍝𒀭𒁺𒈠 𒄿𒊭𒀜𒁲𒄩 𒄿𒁕𒀀𒋗
𒁀𒇻 𒃮𒇷 𒅇 𒋫𒄩𒍣 𒌑𒊺𒊑𒁀𒀾 𒆠𒆗 𒋗𒀭𒈾𒆠 𒌷𒋗 𒆍𒀭𒈨𒌍𒆠 𒄿𒁲𒅕 𒄿𒈾 𒉺𒅁𒊭𒆠 𒁹𒀭𒀝𒉎𒌇 𒈗 𒆷 𒉺𒇷𒄭𒋗 𒌑𒈠𒀠𒆷𒀀 𒋡𒌅𒍑𒋙
𒌦𒈨𒌍 𒁷𒌁𒆠 𒅗𒇷𒋗𒉡 𒀮𒄯 𒆳𒋗𒈨𒊑 𒌋 𒌵𒆠 𒊒𒁉𒂊 𒅇 𒊕𒅗𒅘𒅗 𒊭𒁄𒋗 𒅅𒈪𒊓 𒌑𒈾𒀾𒅆𒄣 𒊺𒁍𒍑𒋗 𒄴𒁺𒌑 𒀀𒈾 𒈗𒌑𒋾𒋙 𒅎𒈪𒊒 𒉺𒉡𒍑𒋙𒌦
𒁁𒇻 𒊭 𒄿𒈾 𒌅𒆰𒋾𒊭 𒌑𒁄𒇷𒂅 𒈪𒌅𒋫𒀭 𒄿𒈾 𒁍𒍑𒄣 𒅇 𒌑𒁲𒂊 𒅅𒈪𒇻 𒆰𒆷𒋫𒀭 𒁕𒁉𒅖 𒅅𒋫𒅈𒊏𒁍𒋗 𒅖𒌓𒈠𒊒 𒍣𒆠𒅕𒋗
𒀀𒈾𒆪 𒁹𒆪𒊏𒀾 𒈗 𒆧𒆳 𒈗 𒃲 𒈗 𒆗𒉡 𒈗 𒁷𒌁𒆠 𒈗 𒆳𒋗𒈨𒊑 𒅇 𒀝𒅗𒁲𒄿 𒈗 𒄒𒊏𒀀𒋾 𒅕𒁉𒀉𒁴
𒌉 𒁹𒅗𒄠𒁍𒍣𒅀 𒈗 𒃲 𒈗 𒌷𒀭𒊭𒀭 𒌉 𒌉 𒁹𒆪𒊏𒀾 𒈗 𒃲 𒈗 𒌷𒀭𒊭𒀭 𒊮𒁄𒁄 𒁹𒅆𒅖𒉿𒅖 𒈗 𒃲 𒈗 𒌷𒀭𒃻𒀭
𒆰 𒁕𒊒𒌑 𒊭 𒈗𒌑𒌅 𒊭 𒀭𒂗 𒌋 𒀭𒀝 𒅕𒀀𒈬 𒉺𒆷𒀀𒋗 𒀀𒈾 𒂅𒌒 𒊮𒁉𒋙𒉡 𒄴𒅆𒄩 𒈗𒌓𒋢 𒂊𒉡𒈠 𒀀𒈾 𒆠𒆗 𒁷𒌁𒆠 𒂊𒊒𒁍 𒊓𒇷𒈪𒅖
𒄿𒈾 𒌌𒍢 𒅇 𒊑𒊭𒀀𒁴 𒄿𒈾 𒂍𒃲 𒈠𒀠𒆠 𒅈𒈠𒀀 𒋗𒁁 𒁁𒇻𒌓 𒀭𒀫𒌓 𒂗 𒃲 𒊮𒁉 𒊑𒀉𒉺𒋗 𒊭 𒊏𒅎 𒁷𒌁𒆠 𒅆𒈠𒀀𒁹 𒅖𒆪𒈾𒀭𒉌𒈠 𒌓𒈪𒌑 𒀀𒊺𒀪𒀀 𒉺𒆷𒄴𒋙
𒌝𒈠𒉌𒅀 𒊐𒊭𒁴 𒄿𒈾 𒆠𒆗 𒁷𒌁𒆠 𒄿𒊭𒀜𒁲𒄩 𒋗𒌌𒈠𒌋𒌋 𒀮𒄯 𒆳𒋗𒈨𒊑 𒅇 𒌵𒆠 𒈬𒃲𒇷𒁴 𒌌 𒌑𒊬𒅆
𒌷𒆠 𒆍𒀭𒊏𒆠 𒅇 𒆰𒆳 𒈠𒄩𒍣𒋗 𒄿𒈾 𒊭𒇷𒅎𒁴 𒀾𒋼𒀪𒂊 𒌉𒈨𒌍 𒁷𒌁𒆠 𒊭 𒆠𒈠 𒆷 𒊮𒁉 𒀭𒈠 𒀊𒃻𒀀𒉌 𒆷 𒋛𒈠𒋾𒋙𒉡 𒋗𒁁𒍪
𒀭𒄷𒌓𒋢𒌦 𒌑𒉺𒀾𒅆𒄩 𒌑𒊭𒀊𒁲𒅕 𒊓𒅈𒈠𒋗𒉡 𒀀𒈾 𒅁𒊺𒂊𒋾𒅀 𒁮𒋡𒀀𒋾 𒀭𒀫𒌓 𒂗 𒃲𒌑 𒄴𒁲𒂊𒈠
𒀀𒈾 𒅀𒀀𒋾 𒁹𒆪𒊏𒀾 𒈗 𒉺𒇷𒄴𒋗 𒅇 𒁹𒅗𒄠𒁍𒍣𒅀 𒌉 𒍢𒀉 𒊮𒁉𒅀 𒅇 𒀀𒈾 𒀮𒄯 𒌝𒈠𒉌𒅀
𒁕𒄠𒆠𒅖 𒅅𒊒𒌒𒈠 𒄿𒈾 𒃻𒅆𒁴 𒈠𒄯𒊭 𒁕𒁉𒅖 𒉌𒀉𒋫𒀠𒆷𒀝 𒄿𒈾 𒆠𒁉𒋾𒋙 𒈲𒋾 𒀮𒄯 𒈗 𒀀𒅆𒅁 𒁈𒈨𒌍
𒊭 𒅗𒇷𒅖 𒄒𒊏𒀀𒋫 𒅖𒌅 𒌓𒁴 𒂊𒇷𒁴 𒀀𒁲 𒌓𒁴 𒉺𒅁𒇷𒁴 𒀀𒅆𒅁 𒈾𒄀𒄿 𒉌𒋢𒁴 𒈗𒈨𒌍 𒆳 𒀀𒄯𒊑𒄿 𒀀𒅆𒅁 𒋢𒋫𒊑 𒅗𒇷𒋙𒌦
𒁉𒆳𒋢𒉡 𒅗𒁉𒀉𒁴 𒌑𒁉𒇻𒉏𒈠 𒆠𒅕𒁀 𒋗𒀭𒈾𒆠 𒌑𒈾𒀾𒅆𒄣 𒊺𒁍𒌑𒀀 𒅖𒌅 𒋗𒀭𒈾𒆠 𒀀𒁲 𒌷𒀸𒋩𒆠 𒅇 𒈹𒂞𒆠
𒀀𒂵𒉈𒆠 𒆳𒀊𒉡𒅘 𒌷𒍝𒄠𒁀𒀭 𒌷𒈨𒄙𒉡 𒂦𒀭𒆠 𒀀𒁲 𒉺𒀜 𒆳𒄣𒋾𒄿 𒈠𒄩𒍝 𒂊𒄵𒋾 𒀀𒇉𒄘𒃼 𒊭 𒅖𒌅 𒉺𒈾𒈠 𒈾𒁺𒌑 𒋗𒁁𒋢𒌦
𒀭𒈨𒌍 𒀀𒅆𒅁 𒊮𒁉𒋙𒉡 𒀀𒈾 𒀾𒊑𒋗𒉡 𒌑𒌁𒈠 𒌑𒊬𒈠𒀀 𒋗𒁁 𒁕𒌷𒀀𒋫 𒆰𒆳 𒌦𒈨𒌍𒋙𒉡 𒌑𒉺𒄴𒄭𒊏𒄠𒈠 𒌑𒋼𒅕 𒁕𒄉𒈪𒋙𒌦
𒅇 𒀭𒈨𒌍 𒆳𒋗𒈨𒊑 𒅇 𒌵𒆠 𒊭 𒁹𒀭𒀝𒉎𒌇 𒀀𒈾 𒊌𒂵𒁴 𒂗 𒀭𒈨𒌍 𒌑𒊺𒊑𒁉 𒀀𒈾 𒆠𒆗 𒋗𒀭𒈾𒆠 𒄿𒈾 𒆠𒁉𒋾 𒀭𒀫𒌓 𒂗 𒃲 𒄿𒈾 𒊭𒇷𒅎𒁴
𒄿𒈾 𒈦𒋫𒆠𒋗𒉡 𒌑𒊺𒅆𒅁 𒋗𒁀𒀜 𒂅𒌒 𒊮𒁉 𒌓 𒆰𒆷𒋫 𒀭𒈨𒌍 𒊭 𒌑𒊺𒊑𒁉 𒀀𒈾 𒆠𒅕𒁉 𒈠𒄩𒍣𒋗𒌦
𒌓𒈪𒊭𒄠 𒈠𒄯 𒀭𒂗 𒅇 𒀭𒀝 𒊭 𒀀𒊏𒆪 𒌓𒈨𒌍𒅀 𒇷𒋫𒈬𒌑 𒀖𒌨𒅗𒊒 𒀀𒈠𒀀𒋫 𒁺𒌦𒆠𒅀 𒅇 𒀀𒈾 𒀭𒀫𒌓 𒂗𒅀 𒇷𒅅𒁍𒌑 𒊭 𒁹𒆪𒊏𒀾 𒀾 𒈗 𒉺𒇷𒄭𒅗 𒌋 𒁹𒅗𒄠𒁍𒍣𒅀 𒌉𒋙
𒆪 xxxx𒅁 𒋗𒉡 𒇻𒌑 𒍝𒉌𒉌 𒁈𒄿𒉌 𒀀𒈾 𒌓𒈨𒌍 𒋤𒈨𒌍 𒅇 𒌦𒈨𒌍 𒁷𒌁𒆠 𒅅𒋻𒊏𒁍 𒈗𒌑𒌅 𒆳𒆳 𒅗𒇷𒅆𒈾 𒋗𒌒𒋾 𒉌𒄴𒁴 𒌑𒊺𒅆𒅁
𒆳𒄀𒄷 𒈫 𒊻𒌉𒄷 𒅇 𒌋 𒌅𒆸𒄷𒈨𒌍 𒂊𒇷 𒆳𒄀𒄷 𒊻𒌉𒄷𒈨𒌍 𒅇 𒌅𒆸𒄷𒈨𒌍
𒌓𒈪𒌑 𒌑𒁕𒄴𒄭𒀉 𒂦𒅎𒄥𒀭𒂗𒆤 𒂦 𒃲𒀀 𒊭 𒁷𒌁𒆠 𒈠𒊍𒇡𒋫𒋙 𒁺𒌦𒉡𒉏 𒀾𒋼𒀪𒂊𒈠
𒅗𒀀𒊑 𒀀𒄥𒊒 𒃻 𒄘 𒄩𒊑𒍢 𒊭 𒈗 𒈤𒊑 𒄿𒁍𒋗𒈠 𒆷 𒌑𒊕𒇷𒇻 𒅆𒉿𒅕𒋗
𒆷 𒌑𒊭𒊍𒄭𒊒 𒌷 𒀀𒈾 𒆠𒁕𒀀𒉌 𒊭 𒈗 𒈠𒄴𒊏 𒆷 𒄿𒁍𒋗 𒌝𒌋𒌋𒉌𒋗 𒁲𒆪𒌓 𒈠𒋾𒋗 𒄿𒈾 𒆠𒆗 𒋗𒀭𒈾𒆠
𒄿𒈾 𒀀𒇒𒌓𒁺𒀀 𒅇 𒋞𒀠𒃡𒊏 𒌍𒅆𒅖 𒂊𒁍𒍑𒈠 𒌑𒊕𒇸 𒅆𒌓𒅆𒅔
𒄑𒅅𒈨𒌍 𒄑𒂞 𒈤𒈨𒌍 𒋫𒄴𒇻𒌒𒁴 𒌓𒅗𒁇 𒊍𒆪𒌒𒁍 𒅇 𒉡𒆪𒊺𒂊 𒉿𒋾𒅅 𒂊𒊑𒄿 𒂊𒈠 𒆍𒈨𒌍𒅆𒈾
𒌑𒋥𒋫𒀀 𒅆𒁲𒅕 𒋗𒈬 𒃻 𒀭𒀭𒊹𒆕𒌉𒍑 𒈗 𒀀𒌨 𒈤𒊑𒅀 𒃻 𒄫𒁀𒋗 𒀊𒉺𒀠𒊓
𒀀𒈾 𒀾𒊑𒋙 𒀭𒀫𒌓 𒂗 𒃲 𒁀𒆳 𒌓𒈨𒌍 𒋤𒈨𒌍
𒊺𒁉𒂊 𒇷𒀉𒌅𒌑𒋾 𒆪𒌦 𒄑𒄖𒍝 𒅇 𒆷𒁇 𒉺𒇷𒂊 𒀀𒈾 𒅆𒊑𒅅𒁴 𒋗𒌫𒄰 𒅇 𒀀𒈾𒆪𒈠 𒊮𒁉𒅗 𒀀𒈾 𒁕𒌷𒀀𒁴
