ძველი ინდური ფილოსოფია – სვამი ვივეკანანდა რელიგიაზე

ჩვენი სამყარო, სამყარო გრძნობებისა, რაციონალური თუ ინტელექტუალური, ერთიმეორეზეა გადაჯაჭვული უსასრულობით, შეუცნობელობითა და მარადჩაუწვდომლობით. მიუხედავად ამისა, არსებობს მრავალი ცნობა, ფაქტები და ისეთი რამ, საიდანაც მოდის ნათელი, რომელსაც მსოფლიო იცნობს რელიგიის სახელწოდებით, რაც არსებითად ზემგრძნობელობის საგანია, ვიდრე გრძნობებისა. რელიგია მუდამ გონების თვალსაწიერის მიღმაა და ამიტომაც, არ შეიძლება მისი განხილვა მხოლოდ ინტელექტის ჭრილში, რამეთუ, იგი ხედვაა, ზეშთაგონება, უცნობისა და შეუცნობადობის.

მხოლოდ რელიგია ხდის შეუცნობელს უფრო გასაგებს, რამეთუ თავად სამუდამოდ რჩება ამოუცნობში. კაცობრიობის ისტორიის ნებისმიერ ხანაში, რელიგიაში წვდომისათვის ბრძოლის გარეშე, ადამანი ვერ შეძლებდა აზროვნებას და არც ინტელექტი იარსებებდა როგორც ასეთი. ჩვენს პატარა სამყაროში – გონება რომ ჰქვია, ჩნდება აზრები, მაგრამ არ ვიცით თუ როდის ჩნდება, ან როდის ქრება, ან სად გრება. მიკრო და მაკრო კოსმოსი უცვლელი რჩება თავისი დინებითა და საფეხურებით და მსგავსად გონებისა, ორივე განიცდის ვიბრაციას.

ჰინდუთა თეორიის მიხედვით, რელიგია აღმოცენდა არა „არარაისგან“, არამედ „რაღაცისგან“. ამდენად, რელიგიური აზრი ადამიანის ყველაზე ღრმა – შინაგან სამყაროში სუფევს. ამიტომაც, ადამიანს ვეღარ ძალიძს არ იყოს მორწმუნე, სანამ ბოგინობს, აზროვნებს, სანამ მისი ტანი (ხორცი) და სული ერთმანეთს არ დაშორდება. სანამ ადამიანს შესწევს აზროვნების უნარი, მანამ სარწმუნოებრივი ჭიდილიც გრძელდება და ამდენხანსვე, უნდა გაჩნდეს რაიმე სახის სარწმუნოება (რელიგია).

ამირომაც, არსებობს მსოფლიოშ მრავალი სახის – სხვადასხვა რელიგია (სარწმუნოება). შესაძლოა, მათ შესწავლას ჩიხში შევყავდეთ და მათი შესწავლა უაზრო ჭვრეტაა თეორიებისა. თუმცა, ხშირად, თვით ქაოსშიც არის ჰარმონია და მსჯელობათა დისონანსურ ბგერებშიც კი ერთგვარი თანხმიერება. ადამაინი, თუკი, მზად არის, რომ მას უსმინოს, იგი აჰყვება კიდეც ამ ტონალობას.

სადღეისოდ ყველაზე მნიშვნელოვანი საკითხი არის შემდეგი: – თუკი დამტკიცებულია, რომ შემეცნებული (ამოცნობილი) და შესაცნობი ერთიმეორეზე გადაჯაჭვულია ჩვენთვის უსასრულოდ (მარადიულად) შეუცნობადით, მაშინ რატომ მივილტვით გამუდმებით უცნობისაკენ? რად არ ვკმაყოფილდებით უკვე ცნობილით? რად არ ვმშვიდდებით ჭამა-სმით კმაყოფილნი? ან იმ მცირედით, საზოგადოებას რომ ვუკეთებთ? აი ეს იდეა რჩება ჰაერში.

ამიტომაც, დაწყებული ყველაზე განსწავლული პროფესორიდან, დამთავრებული ტიკტოკა ბავშვით, ყველანი მოწოდებული ვართ ამ ქვეყანაზე, ვაკეთოთ მხოლოდ სიკეთე, – აი ეს არის რელიგია და აზრი არა აქვს ვიმტრიოთ თავი მიღმისეულ საკითხებზე, მაგრამ, რადგანაც გადაიქცა იგი ტრუიზმად (საყოველთაო საკითხად), სამწუხაროდ, მაინც უნდა დავსვათ „მიღმისეულის“ საკითხი, რამეთუ გამოვლენილი აწყმო არის მხოლოდ ნაწილი გამოუვლინებელისა (არაგამოვლენილის).

გონებით შეცნობადი სამყარო, არის მხოლოდ უმცირესი ნაწილი უსასრულო სულიერი სამყაროსი, რომელიც მგრძნობელობით ქვეცნობიერში ვლინდება. მაგრამ, როგორ უნდა იქნეს ახსნილი თუნდაც ეს მცირე გამოვლენილი, ანუ როგორ უნდა იქნეს იგი გაგებული, ან როგორ მივხდეთ რომელია მიღმისეული?

ამბობენ, ერთხელ, როდესაც სოკრატე ლექციების წასაკითხად ათენში ჩავიდა, იქ ბრაჰმანს შეხვედრია, რომლისთვისაც სოკრატეს უთქვამს, რომ კაცობრიობისათვის ყველაზე ძვირფასი არის ადამიანიო. ბრაჰმანი ფილოსოფოსს შეიწინააღმდეგებია: – საიდან იცი რა არის ადამიანი, სანამ არ იცი რა არის ღმერთიო?!

ღმერთი კი არსებითად შეუცნობადია. აბსოლუტური, ან უსასრული, ან უსახელო. რაც გნებავთ ის უწოდეთ, მაგრამ ის მაინც, რაციონალურია და წარმოადგენს ერტადერთ ახსნას იმისა, რაც ცნობილია შეცნობადი, აწყმო სიცოცხლეში.

ავიღოთ ნებისმიერი რამ, თუნდაც ყველაზე მატერიალისტური მეცნიერება – ქიმია, ან ფიზიკა, ასტრონომია, ან ბიოლოგია, შეისწავლეთ, დაიწყეთ რომელიმე მათგანში ჩაღრმავება და დაინახავთ, რომ მოცულობით ელემენტები (ფორმები), თანდათან დაიწყებენ შემცირებას, დნობას და თუ როგორ იქცევიან ისინი სულ უფრო და უფრო მცირე ნაწილაკებად მანამდე, სანამ არ მიხვალთ დასკვნამდე, რომ თქვენ იძულებული ხართ გააკეთოთ დიდი ნახტომი – ამ მატერიალური ელემენტებიდან არამატერიალურზე, თუმცა კი, ამ დროს ვხედავთ, რომ ელემენტები იწყებენ დაშლას კიდევ უფრო პატარა ნაწილაკებად, და რომ ფიზიკა მეტაფიზიკად იქცევა – ასე ხდება ცოდნის ნებისმიერ სფეროში.

ამგვარად, ადამიანი ხედავს, რომ თავისთავად მიილტვის მიღმისეულისკენ. ჩვენი ცხოვრება იქნებოდა ვრცელი უდაბნო, სიცოცხლე კი მხოლოდ ფუჭი, უნაყოფო არარაობა, რომ არ შეგვეძლოს წვდომა მიღმისეულის.

ო, რა დიდებულია, რომ თქვა – მე აწყმოთითაც კმაყოფილი ვარ, მაგრამ ასე ხომ ძროხები, ძაღლები და სხვა ცხოველები არსებობენ, რადგან სწორედ ასეთი არსებობა ქმნის მათ ცხოველად. ამგვარად, თუ ადამიანი აწყმოთი თვითკმაყოფილებას მიეცემა და თავს მიანებებს მიღმისეულის წვდომას, გამოდის, რომ კაცობრიობამ უნდა დაიბრუნოს პირველყოფილი ცხოველური სახე. რელიგიურობა ადამიანისა, წვდომა მიღმისეულისა, არის ის, რაც ასხვავებს ადამიანს ცხოველისგან.

დავუშვად, ადამიანი, თავისი ბუნებით, მხოლოდ ცხოველია მაღლა რომ იყურება, მაგრამ ცხოველებსაც ხომ, სწორედ, საკუთარი ბუნება აიძულებთ, რომ მხოლოდ დაბლა იყურონ, მიწას უცქირონ. ზეცით ყურება, ზეასვლა და მისწრაფება სრულყოფისაკენ, არის ის, რასაც „ხსნა“ ჰქვია. ამიტომ რაც უფრო მალე დაიწყებს ადამიანი სწრაფვას ამაღლებულისაკენ, მით უფრო მალე ჩაწვდება „საკუთარი „მე“-ს ხსნის ჭეშმარიტების“ იდეას.

ყოველივე ეს კი არ არის დამოკიდებული იმაზე, თუ რამდენი გაქვთ ფული ჯიბეში, ან როგორ სახლში ცხოვრობთ, არამედ იმაზე, თუ როგორია თქვენი სულიერება, თქვენი ამაღლებული აზრები. აი, ეს არის ის, რაც წინ სწევს ჩვენს ყოფა-ცხოვრებას და არის წყარო ყოველგვარი მატერიალური და ინტელექტუალური პროგრესისა – მამოძრავებელი ძალა კაცობრიობისა.

რელიგია არც პურშია და არც ჩვენს სახლში. ხშირად, გვესმის ასეთი განცხადებაც – „რა სიკეთის მოტანა შეუძლია რელიგიას?“. დავუშვათ, ბავშვი დგას თქვენს გვერდით და თქვენ მსჯელობთ ასტრონომიის თეორიაზე, ამ დროს ბავშვი გეკითხებათ – „თქვენ თეორიას შეუძლია გამოაცხოს ფუნთუშა?“ – „არ შეუძლია!“ – პასუხობთ თქვენ. ბავშვი კი გეუბნებათ – „მაშ, უვარგისი ყოფილა თქვენი მტკიცება“. სწორედ, ასეთი ბავშვური თვალთახედვით მსჯელობენ სამყაროზე მთელ მსოფლიოში, ანუ როგორც ბავშვი ტკბილ ფუნთუშაზე.

ყოველივეზე შესაბამისი მსოფლმხედველობით უნდა ვიმსჯელოთ. უსასრულობაზე უსასრულობის ფორმულირებით უნდა ვიმსჯელოთ, რამეთუ, რელიგიითაა განმსჭვალული ადამიანის მთელი სიცოცხლე, არა მხოლოდ აწყმო, არამედ მისი წარსული და მომავალი სიცოცხლეც.

ამონარიდი ცნობილი, თანამედროვე ინდოელი თეოლოგის, სვამი ვივეკანანდას 1894-1897 წლებში ჩიკაგოსა და ლონდონში წაკითხული ლექციებიდან / ინგლისურიდან თარგმნა ნიკოლოზ კენჭოშვილმა. / (ძველი ინდური ფილოსოფია)