ეროსი მანჯგალაძისა და ელენე ყიფშიძის სიყვარულის ამბავი

ამჯერად თქვენ ვერ წაიკითხავთ ბედნიერი სიყვარულის ამბავს, მაგრამ ამქვეყნად ბევრი რომანი ვერ იქნებოდა ასეთი მგზნებარე, ფოიერვერკული და მაინც ტრაგიკული…

ეროსი მანჯგალაძე და ელენე ყიფშიძე – ქართული სინამდვილის ორი დიდი, თითქმის მითიური არტისტი, რომელთა ცხოვრებას მუდამ და იმთავითვე თან სდევდა მითები. მითები, გნებავთ, მათ შემოქმედებით, გნებავთ, მათ პირად ცხოვრებასთან დაკავშირებით. მაგრამ ერთი წამით წარმოიდგინეთ, 40-იანი წლების თეატრალური ინსტიტუტი – ყველაზე პატარა ინსტიტუტი იმდროინდელ სინამდვილეში და იქ ორი სტუდენტი – ელენე ყიფშიძე და ეროსი მანჯგალაძე. სრულიად ახალგაზრდები. თუმცა არ დაგავიწყდეთ ის, რომ ამ ბიჭს ხმაზე უკვე მთელი საქართველო იცნობს – რადიოდან… 16 წლიდან რადიოს დიქტორია, მესამეკურსელს კი მთელი თეატრალური სამყარო გაიცნობს, როგორც მომავალ დიდ არტისტს და არც შეცდებიან – მესამეკურსელი ითამაშებს ტეტერევს ტოვსტონოგოვის დადგმულ გორკის „მდაბიონში“ და უკვე ამ სტუდენტური ნამუშევრით ადგილს გაინაღდებს ქართული თეატრის ისტორიაში, მას აკაკი ხორავასა და უშანგი ჩხეიძის მემკვიდრედ შერაცხავენ.

ელენე ყიფშიძეს კი მთელი ინსტიტუტი იცნობს – ბორგნეულს, მძვინვარე არტისტიზმით, ტემპერამენტით. ის ეროსის უყვარს, მას ეროსი უყვარს, მაგრამ…. აი, მათ შორის ჩადგება ახალგაზრდა პედაგოგი, ისიც უკვე სახელგანთქმული და შემდეგ უკვე ლეგენდარული – გიორგი ტოვსტონოგოვი… ეს „ჩადგომა“ და ტრფობა ძვირი დაუჯდება ტოვსტონოგოვს – ეროსი მანჯგალაძე სცემს…

სკანდალი ხმაურდება, ეს გახმაურებული სკანდალი ხდება მიზეზი იმისა, რომ ტოვსტონოგოვს მკაცრად სჯის საბჭოთა სინამდვილე სტუდენტთან სატრფიალო ურთიერთობისთვის და… ტოვსტონოგოვი ტოვებს თეატრალურ ინსტიტუტს, მოღვაწეობას აგრძელებს გრიბოედოვის თეატრში, შემდეგ უკვე მოსკოვის ცენტრალურ საბავშვო თეატრში… ეს გახმაურებული რომანი თავის წვლილს შეიტანს გიორგი ტოვსტონოგოვისა და ასევე დღეს უკვე ლეგენდად ქცეული ქართველი მსახიობის – სალომე ყანჩელის ოჯახის დანგრევაშიც… მოკლედ, ლენასთან ტრფობა ძვირი დაუჯდება ტოვსტონოგოვს, მაგრამ მედალს ორი მხარე აქვს და რომ არა ეს სკანდალი, იქნებ, არც წასულიყო ტოვსტონოგოვი საქართველოდან და არც მისცემოდა ის ასპარეზი, რაც მას მიეცა და რამაც აქცია ის გენიალურ ტოვსტონოგოვად?

დავუბრუნდეთ ლენასა და ეროსის რომანს. გავა სულ ცოტა ხანი და მათ შორის ახლა მოსკოვი ჩადგება. ლენა და ეროსი ერთ სპექტაკლში თამაშობენ. ლენაც, ინსტიტუტიც დიდ იმედებს ამყარებს ამ სპექტაკლზე, მაგრამ მალე ხელიდან გამოეცლებათ ეროსი მანჯგალაძე – ეროსიმ მატჩი უნდა წაიყვანოს მოსკოვიდან… ლენას მეგობრები მოგვიანებით გაიხსნებენ, რომ ლენამ ამ სპექტაკლის ჩაშლა არ აპატია ეროსის… შეიძლება, ეს მართლაც იყო მათ შორის უსიამოვნების მიზეზი, იქნებ, ჩხუბისაც და ეს ჩხუბი აუცილებლად იქნებოდა ისევე მგზნებარე და ფოიერვერკული, როგორიც იყო მათი რომანი, მაგრამ ფაქტია, რომ ესეც აპატიეს ერთმანეთს და ბევრი სხვა რამეც, მოგვიანებით მათ იქორწინეს კიდეც. იყო ქორწილიც, მილოცვებიც, მაგრამ… მათი ბედნიერი თანაცხოვრება სულ რამდენიმე თვე გაგრძელდა, ისინი დაშორდნენ.

ასეთ დროს იტყვიან, რომ ორი ვულკანი ერთად ვერ ძლებს… ექნებათ ეჭვები, მაგრამ დანამდვილებით ვერავინ ვერაფერს გაიგებს, რა მოხდა ამ ორ ადამიანს შორის – ეროსი თემას დახურავს და კრინტსაც არ დაძრავს. რაღაცას არ აპატიებს ლენას. რას? არავინ იცის. იქნებ, არც ეროსის დამ, ბელამ, რომელსაც ლენა შემდეგ არაერთხელ სთხოვს, რომ შეარიგოს ეროსისთან. ეროსის და უშედეგოდ ეცდება მათ შერიგებას… მაგრამ სწორედ ბელა მანჯგალაძე იტყვის ეროსის გარდაცვალების შემდეგ, რომ ეროსის არავინ არ ჰყვარებია ცხოვრებაში ლენას გარდა!

გაცნობის დღიდან სიკვდილამდე ეროსი მანჯგალაძეს უყვარდა ელენე ყიფშიძე… მას არ შეურთავს ცოლი, ვერ დაიყოლიეს, ის ცხოვრობდა მარტო და ერთხელ თუმანიშვილისთვის უთქვამს კიდეც: „საღამოს ექვსი საათიდან უკვე ვფიქრობ, რამხელა ღამეა წინ, მარტოობის გრძელი, უძირო ღამე…“

ელენე ყიფშიძე ამ დაშორების შემდეგ რამდენჯერმე გათხოვდა, მაგრამ საბოლოდ ისიც მარტოსული აღმოჩნდა და არჩია კიდეც მარტო ცხოვრება. ამბობენ იმასაც, რომ ელენე და ეროსი აპირებდნენ კიდეც შერიგებას, მაგრამ მათ შორის ამჯერად უკვე სიკვდილი ჩადგა – ეროსი გარდაიცვალა…

ეროსის გარდაცვალების დღეს მასთან იყო ზურაბ ყიფშიძე… ზურაბ ყიფშიძე, რომელსაც კარგა ხანი ეროსი მანჯგალაძე ეგონა მამა…

27 წლის ლენამ იმდროინდელი თბილისისთვის სკანდალური ნაბიჯი გადადგა – ქორწინების გარეშე გააჩინა ბიჭი – დაიბადა ზურა და მასთან ერთად დაიბადა მითიც – რომ ზურა ეროსის ბიჭია. ამ მითის თვითონ ზურასაც სჯეროდა კარგა ხანს. უფრო სწორად, არ იცოდა, ვინ იყო მამა, მართლა ეროსი? თუ სხვა?

„სასწაული პრესი იყო, ფაქტობრივად, ნაბიჭვრად მთვლიდნენ და ასე შემდეგ… განვიცდიდი ამას ჩემებურად, მაგრამ, რატომღაც, შინაგანად ვიცოდი და მჯეროდა, ინტიუციით ვგრძნობდი, რომ დედაჩემი მართალი იყო თავის ცხოვრებაში, სწორად ცხოვრობდა. მე მაღიზიანებდა და კონფლიქტი მქონდა საზოგადოებასთან და არა დედაჩემთან… მახსოვს, სოფელში ვიყავი, ასე წარმადგინეს, – გაიცანით, ესაო, ეროსის ბიჭიაო. გავგიჟდი! – მეთქი, ვინ ეროსის ბიჭი ვარ?! დავიწყე ყვირილი, _ ბოლო-ბოლო, გამაგებინეთ, ვინ ვარ, რა ვარ, ვისი შვილი ვარ?!. 13-14 წლის ვიყავი, როცა გავიგე, ვინ იყო, ბოლო-ბოლო, მამაჩემი – მარჯანიშვილის თეატრის მსახიობი, ავთო ვერულეიშვილი… ისე მოხდა, რომ ეროსი ჩემი თეატრის დირექტორიც იყო და პარტნიორიც, ძალიან ვახლობლობდით. რომ დაიღუპა, იმ საღამოსაც მასთან ვიყავი სახლში, ბიჭები ვიყავით ასულები, მიდიოდა ნარდის თამაში, სუფრა უნდა გაშლილიყო, მე ვერ დავრჩი, ლელა ფეხმძიმედ იყო, წამოვედი, გამოვედი ოთახიდან და დავარდა კაცი…“ – გაიხსენებს ზურაბ ყიფშიძე…

ეროსის ცხოვრებაში ეს სიყვარული მორიგი ტრაგიკული ფურცელი იყო. მორიგი იმიტომ, რომ ის ჯერაც 12 წლის ყმაწვილი იყო, დედამისი ბლის ხიდან რომ ჩამოვარდა და დარჩენილი ცხოვრება – 26 წელი – სარეცელს მიეჯაჭვა, ომში უგზოუკვლოდ დაიკარგა ეროსის ძმა, ეროსიმ იგემა მამის დაპატიმრება-გადასახლების სიმწარეც, აუწყობელი პირადი ცხოვრებაც და გნებავთ, კარიერაც… 25 წლისამ წარმატებით ითამაშა მოხუცებული პეშეკი მიხეილ თუმანიშვილის სპექტაკლში, „ადამიანებო, იყავით ფხიზლად“. მოხუცის თამაში მისთვის არც პირველი იყო და არც უკანასკნელი, ჯერ კიდევ სტუდენტობიდან მოყოლებული, ის თამაშობდა მოხუცებს, იმ ასაკის ხალხს, რა ასაკამდე თავად ვერც მიაღწია… მერეც ასე იყო სულ: 27 წლისამ ზიმზიმოვი ითამაშა „პეპოში“, 28 წლისამ – ივანე მრისხანე, 29 წლისამ – ლოპესი „ესპანელ მღვდელში“, 30 წლისამ – ოიდიპოსი… ნაადრევად დაიპყრო მწვერვალები, მაგრამ ბედი მაინც არ სწყალობდა, ხორავას მემკვიდრედ მიიჩნევდნენ, მაგრამ თეატრში სერგო ზაქარიაძე გამოჩნდა, შემდეგ თეატრის ლიდერის პოზიცია რამაზ ჩხიკვაძემ დაიკავა…

ამ ყველაფერმა ერთად გადაიარა ეროსის გულზე და 57 წლის ასაკში გაჩერდა გული… გული, რომელსაც ლენა უყვარდა – ვიდრე ფეთქავდა…

(დაიბეჭდა გაზეთ „ქრონიკა+“-ში, რუბრიკაში – „ქართული სიყვარულის ანთოლოგია“, 2014 წელს) / რეზო შატაკიშვილი 2014 წ.