ხოცვა-ჟლეტა ტევტობურგის ტყეში

ჩვენი წ. აღ. მე-7 წელს დაინიშნა გერმანიის პროვინციაში განლაგებული ლეგიონების ახალი მეთაური. მისი სახელი იყო პუბლიუს კვინტილიუს ვარუსი. ძველი რომაელი ისტორიკოსები მას შემდეგნაირად ახასიათებდნენ: „ის ბუნებით იყო ნაზი, მშვიდი ხასიათის, მოუხერხებელი სხეულით და სულით, უფრო შესაფერისი ბანაკში დასასვენებლად, ვიდრე სამხედრო საქმიანობისთვის“.

პარალელურად გერმანიაში მწიფდებოდა შეთქმულება, რომელსაც ხელმძღვანელობდა გერმანელი არმინიუსი, ადგილობრივი ბელადის 25 წლის ვაჟი, რომელიც რომის არმიაში მსახურობდა და ვარუსთან მეგობრული ურთიერთობა ჰქონდა. არმინიუსის გეგმის მიხედვით, შორს მცხოვრები გერმანული ტომები პირველები აჯანყდნენ.

მათთან ბრძოლის საბაბით არმინიუსმა შეკრიბა ჯარი, რომელსაც თან ახლდა ვარუსის სამი ლეგიონი (დაახლოებით 20 ათასი), და გაემართნენ აჯანყების ჩასახშობად. არმინიუსის რაზმები ჩამორჩნენ და ამოხოცეს რომაული არმიის ცალკეული ნაწილები, რომლებიც მოძრაობდნენ კოლონის ბოლოს, რის შემდეგაც ისინი დაეწივნენ ლეგიონების მთავარ ძალებს და მოულოდნელად შეუტიეს მათ ტყიდან. გერმანელებმა შეტევისთვის კარგი მომენტი აირჩიეს, რომაელები ამას არ ელოდნენ.

ამას თან დაერთო ძლიერი წვიმა, რამაც რომაელებში დაბნეულობა გაზარდა. გერმანელებმა თავიდან ისრები დააყარეს ლეგიონერებს ტყიდან, შემდეგ კი ხელჩართულ ბრძოლაში ჩაებნენ. ტევტობურგის ტყეში ბრძოლა გრძელდებოდა რამდენიმე დღე და ბრძოლის ველი გადაიჭიმა 40–50 კმ – ზე. რომაელებმა ასობით ჯარისკაცი დაკარგეს, Ბევრი ვიწრო ტყის ბილიკზე ტალახში დაიხრჩო, კილომეტრზე გაჭიმულმა ლეგიონებმა ღირსეული წინააღმდეგობა ვერ გაუწიეს. უფროსმა ოფიცრებმა ვარუსთან ერთად ტყვეობის სირცხვილს სიკვდილი ამჯობინეს და Საკუთარ ხმლებზე აეგნენ.

გადარჩენილი ლეგიონერები დემორალიზებულნი იყვნენ, იარაღი გადაყარეს და ტყვედ ჩაბარდნენ, მაგრამ ამანაც ვერ უშველათ – ტყვეები აწამეს – თვალები დასთხარეს და პირები ამოუკერეს, თავები ხის ტოტებზე მიულურსმეს. ყველა მეთაური Გერმანულ ღმერთებს შესწირეს. მხოლოდ კავალერიამ შეძლო გაქცევა, რომელიც მდინარე რაინისკენ გაიქცა. გერმანელებმა ხელთ იგდეს XVII, XVIII და XIX ლეგიონების არწივები.

გერმანია სამუდამოდ დაკარგა რომის იმპერიამ. არმინიუსის შეტევა ისტორიაში შევიდა, როგორც სამხედრო ოპერაციის ერთ-ერთი საუკეთესო მაგალითი, მოულოდნელობის ფაქტორისა და რელიეფისა და ლანდშაფტის თავისებურებების ოსტატურად გამოყენებით.